**رهایی از فکر گناه نیازمند شناخت عواملی است که در ذیل به آنها اشاره می شود:

**هر گاه فکر گناه بر کسی هجوم ببرد، نباید آن را انجام دهد بلکه باید با پناه بردن به خدا و توکل بر او از دام شیطان رهایی یابد. امام صادق (ع) فرمودند: کسی که به فکر گناه افتاد انجام ندهد؛ زیرا چه بسا بنده ای در حضور خدا مرتکب گناهی می شود و خدای بزرگ می فرماید: به عزت و جلالم قسم از این پس تو را نمی آمرزم.(1)

**ذکر خدا راه رهایی از گناه: کسی که از خود غافل شود، شیطان از او غافل نیست. پس انسان باید حسابگر خویش باشد و از سرمایه خود به خوبی بهره گیرد.

**امام صادق (ع) می فرمایند: شیطان توان وسوسه کردن بنده ای را ندارد جز آنکه او از یاد خدا اعراض کند و فرمانش را سبک بشمارد و به نافرمانیش روی آورد و آگاهی خدا از اسرارش را فراموش کند (2) و نیز فرمودند: هر گاه شیطان وسوسه ات می کند تا از راه حق گمراهت کند، و خدا را از یادت ببرد، پس از او به خدا پناه ببر (و بر خدا توکل کن) که او به کمک حق بر باطل آید و مظلوم را یاری رساند، چرا که خود فرمود: شیطان بر مومنان و بر کسانی که بر خدا توکل کنند، سلطه ای ندارد.(3)

**به فرموده امام علی (ع): مطمئن ترین فرصت برای تهاجم شیطان، زمانی است که کسی گرفتار وسوسه گناهانی مانند عُجب و خودپسندی و خودبسندی شده و مدح ثناگویی و تملق دیگران را درباره خود دوست بدارد ( و ازاین حالت ها به خدا پناه نبرد).

**نکته: یاد خدا و پناهندگی به او بهترین راهکار رهایی از دام شیطان است؛ چون هیچ زمان و زمینی خالی از حضور خدا نیست، هیچ زبانی هم نباید ساکت و خاموش از یاد خدا باشد زیرا نیاز بشر دائمی است و بهترین عامل رفع نیاز، یاد خدای بی نیاز است که همواره درصدد رفع حاحت نیازمندان است، از این رو اگر در زمان یا مکان یا با زبانی از این فرصت استفاده نشد، جز حسرت محصولی نخواهد داشت.

**مصداق ذکر: امام صادق (ع) می فرمایند: ذکر خدا تنها گفتن "سبحان الله و الحمدلله و لااله الا الله و الله اکبر" نیست، بلکه ذکر خدا به این است هر گاه به چیزی فرمان دهد پیروی کنی و از چیزی نهی کند، ترکش کنی.

**همان طور که اصل ذکر در اسلام توصیه شده است، کیفیت آن نیز بیان شده است که ذاکر باید از ذکر ماثور از شارع مقدس بهره گیرد و هرگز به دنبال ذکر اختراعی نرود، چنان که سفارش بزرگان اهل معرفت نیز همین است. ذکر ماثور هر چند با قلم یا زبان باشد، عملی صالح است ولی هرگز سید اعمال صالح نخواهد بود بلکه ذکر قلبی که بر همه اعضا اشراف دارد و ذاکر بدون رضای الهی، قبض و بسط، اخذ و اعطا و بطش و نشط ندارد سیادت همه کارهای صالح حتی ذکر زبان یا قلب را عهده دار خواهد بود؛ یعنی درسیرت و روش خود انصاف و مواسات دارد و حیثیتی غیر از حیثیت دینی ندارد پس ذکر آنها ذکر خداست.(4)

**امام صادق (ع) می فرمایند: کسی که زیاد به یاد خدا باشد، خدا او را در سایه بهشتش جای دهد.(5)

**نکته: کثرت ذکر خدا، دشمن او را دفع و منع می کند زیرا ابلیس با همه سپاه و ستاد داخلی و خارجی خود درصدد وسوسه و نفوذ درحریم دل است که با ذکر مداوم می توان او را رجم کرد و مانع نفوذ او شد، چنانکه از آسیب های او نیز رافع است؛ زیرا اگر در اثر سستی خاص، شیطان در او نفوذ کرد می توان اثر تلخ پدید آمده را با کثرت ذکر رفع کرد، همچمنین وسیله جذب است؛ زیرا جذب یاد خدا نسبت به بنده مرهون یاد خدا بودن است، بنابراین باید دائما به یاد پروردگار بود تا از این برکات فراوان بهره مند شد(6). اگر چنین شد، خوف الهی سراسر وجودش را فرا گیرد و دلش نرم و درونش آرام گردد و اشک شوقش از دیده فرو ریزد.

**هر که دریاهای اشکش حاصل است گو بیا کو در خور این منزل است وانکه او را دیده خون بار نیست گو برو کو را بر ما کار نیست(7)

**یک ضرب المثل معروف می گوید: «پای خود را به اندازه گلیم خودت دراز کن» گویا برخی افراد حد و حدودشان را فراموش می کنند و دست به مقایسه های بی امانی می زنند که گاه امان زندگی را می برد و فرصت نفس کشیدن را به آن نمی دهد. همین خشم های انباشته شده از تصورات ناعادلانه از خویش و حسرت خوردن نسبت به آنچه دیگران دارند در روابط اجتماعی بویژه روابط بین زوجین مانند بمب منفجر شده و آنجاست که هر نتیجه ای محتمل است و باید منتظر فاجعه ای بود.

**حسرت ورزان با پوشیدن جامه خیالی دیگران همچون ضربه های پتک لحظه به لحظه شخصیت خویش را نشانه می گیرند و با حسرت به گذشته و آینده واکنش های بیش از حد و ناسنجیده ای را از خود نشان می دهند. این نوع عملکردهای فکری و پراکندگی افکار در نتیجه حسرت ورزی همچون چرخه ای معیوب تکرار شده که نه تنها انواع بیماری های روحی و روانی را به دنبال دارد بلکه یکی از پلیدترین افکاری است که زندگی را به نابودی می کشاند. برای اجتناب از حسرت ورزیدن و مقایسه کمبودهای اغراق آمیز خود با دیگران با دکتر اعظم عسگری روانشناس بالینی به گفت و گو نشستیم تا ابعاد مختلف این پدیده را بررسی کرده و عواقب منفی حسرت را در زندگی بدانیم.

**قضاوت افراد از داشته های خویش و نداشته های دیگران بر چه مبنایی استوار است؟

**رفتار اجتماعی انسان تکلیف فوق العاده پیچیده ای در زندگی اجتماعی است. در جریان تعاملات اجتماعی افراد گرایش دارند سنجش های خود از دیگران را صحیح بدانند اما این که مبنای این سنجش ها چیست اغلب نادیده انگاشته می شوند، بر همین اساس است که گفته می شود روابط اجتماعی انسان باعث رشد، احساس رضایت، شادکامی و شادی و در مواقعی خشم، حسادت و نارضایتی می شود. زمانی که افراد ارزیابی صحیح و منطقی خود را بر اساس ظواهر و معیارهای سطحی بنا می کنند، احساساتی نظیر اضطراب، غم و حسادت رشد می کند. این دردهای عاطفی ریشه در ضعف اعتماد به نفس و منیت افراد داشته و بخش مهمی از وجود انسان را تشکیل می دهند.

**دکتر اعظم عسگری از ابعاد روانشناسی حسرت ورزیدن و عواقب منفی آن می گوید

**در واقع اغلب اوقات فراموش می کنیم که منحصر به فرد هستیم و تشخیص خود را از دیگران از دست می دهیم چنانچه مفاهیمی مانند من، نداشته های من و داشته های او پیوسته خشم و نگرانی و ستیزه را در درون انسان ایجاد می کند طوری که آکنده شدن ذهن از منفی بافی ها نوعی شکنجه ناآگاهانه مداوم یا واکنش های جنگ یا فرار ایجاد می کند. این واکنش های دفاعی که در زیر سطح آگاهی ما رخ می دهد در واقع از عمیق ترین مشکلات و دردهای انسان ناشی می شود.

**بیماری، خشم، آسیب دیدگی، رنجش، حسرت و ناامید شدن حاصل گفت و گوی منفی و مداوم « من ضعیف پنداشته» در فرد است. گفت و گوهایی مانند «این عادلانه نیست»، «من استحقاق بیشتری دارم» و «چرا آن ها دارند، من ندارم». از این رو تکاپوی منفی را در درون فرد به جریان می اندازد. تصورات ناعادلانه پنداشتن شرایط خود، دیگران را بالاتر از خود دیدن، انکار شرایط زندگی خود و بدین شکل اضطراب و نگرانی مداوم را تقویت کردن و در اعماق درد و رنج فرورفتن منجربه هدر دادن لحظات گرانبهای عمر می شود.

**رنج کشیدن از تفاوت میان آنچه هست (واقعیت) و آنچه «من می خواهم باشد» و حتی فراتر از آن «دیگران نباید داشته باشند» ترس از آینده ایجاد می کند و بدین ترتیب فرد به کارهای بی نتیجه از قبیل مقایسه کردن خود با دیگران و حسرت ورزی دست می زند.

**رهایی از حسرت های خود ساخته نیازمند چه راهکارهایی است؟

**حسرت خوردن غافل شدن از خرد هستی (نیرویی برتر) است، باید توجه داشت وجود هر کسی در والاترین شکل خود تجلی پیدا می کند. برای رهایی از این معضلات به تصمیم گرفتن، منفی ها را رها کردن و اراده واقعی خود را به کار بستن، از ترس و حسد رها شدن، خودخواهی و خواسته های غیر منطقی خویش را رها کردن و آرامش را در عین نقصان های زندگی پیدا کردن، نیاز است.

**تعلقات زندگی همگی موقت و گذرا هستند بنابراین باید از بردگی آرزو و خواهش های مقایسه با دیگران رها شد زیرا تا زمانی که اسیر خواهش های غیر منطقی «من خویش» باشیم در جریان منفی زندگی اسیر امواج خروشان حسد خواهیم بود و در نهایت به باتلاق حسرت های گذشته فرود می آییم و در طغیان امواج زندگی زخم بر می داریم.

**برای جدا شدن از حسرت های خودساخته به پالایش درون نیاز داریم زیرا آرامش و خشنودی در عمق وجود انسان ریشه دارد و این مهم امکانپذیر نیست مگر این که افراد به پذیرش دست پیدا کنند.

**چگونه می توان با پذیرش منیت خویش از نگاه ناعادلانه از وجود خویشتن فاصله گرفت؟

**پذیرش یعنی قبول خود، اعتماد به خود، شاکر بودن ، این که دیگر نمی خواهیم بیش از این به زندگی توأم با درد و رنج و حسرت ادامه دهیم ، تلاش در تغییر عواطف و هیجانات منفی به مثبت، استفاده از تمام منابع وجودی خویشتن، پذیرفتن شرایط آنگونه که هست و فاصله گرفتن از نگاه ناعادلانه از وجود خویشتن است. هدیه پذیرش، آرامش به خویشتن است و تقدیم آرامش به خویشتن، رسیدن به انسانیت کامل و ریشه های حسد و حسرت را خشکاندن است.

**انسان تا زمانی که به زندگی دیگران حسرت می خورد احساس ناامنی و آسیب پذیری می کند بنابراین شکستن سدهایی که مانع احساس عشق و آرامش می شوند، در هم ریختن تمام موانعی که زندگی را به کام ما تلخ می کند ، رها کردن پیشداوری ها نسبت به دیگران و تغییرپذیر شدن، شرایط تازه زندگی را فراهم می کنند. به عبارت دیگر باورهای آسیب زا و منفی را از خود دور کردن و مسیرهای بن بست را رها و به جریان هستی متصل شدن نیازمند گذاشتن کوله بار حسرت بر زمین است. فقط در این صورت است که بارقه امید دوباره در دل ایجاد می شود و اطمینان از دست رفته به همه جوانب زندگی برمی گردد.

**نکته حائز اهمیت دیگر برای رهایی از این گونه تصورات ناعادلانه تمرکز بر وجود خویشتن و دیگران را به عنوان سرچشمه حسرت هایمان مورد سرزنش قرار ندادن است، از سوی دیگر به درون خود نگریستن و پذیرفتن واقعیت های زندگی و مسئولیت کامل زندگی تنها راه رسیدن به آزادی و بلوغ عاطفی و دور ریختن احساسات بهبود نیافته و حسرت های تلنبار شده است در واقع آگاهی از احساسات مبنای بهبودی رضایت خود و ارتباط سالم و مؤثر با دیگران است.

**نگاه ناعادلانه نسبت به داشته های خود و حسرت خوردن به آنچه دیگران دارند، چه عواقب منفی را در زندگی در پی دارد؟

**زخم های رنجش و حسرت موجب ایجاد بیماری های مختلفی در انسان می شود بنابراین راه رسیدن به آرامش واقعی شناخت احساسات مثبت و منفی و وجین کردن علف های هرز خشم و کینه و حسد از ذهن است. احساسات مسموم جنبه های منفی شخصیت تأثیر ویرانگری بر زندگی خود و اطرافیان از قبیل طلاق، انکار مسئولیت ها، مقایسه بی امان، حسرت خوردن و نگرانی مداوم و... به جا می گذارد اما هنگامی که روند بازسازی را در خود شروع می کنیم بخش های مختلف وجود خود را مالک می شویم و به نوعی احترام به خود را افزایش داده و هماهنگی و تعادل را بدست می آوریم. باید توجه داشت، شدت دردهای روحی همیشه با خطای شناختی ارتباط دارد و با فاصله گرفتن از این دردها رویدادهای زندگی را معنایی تازه می توان بخشید.

**با فاصله گرفتن ازخودآزاری و هزینه پیشرفت های دیگران و رنج کشیدن از دست نیافتن به چشم اندازهای خودساخته می توان تصویرهای ذهنی خود را هرس کرد. این گونه افراد باید گفت و گوهای درونی خود را تغییر دهند زیرا تا زمانی که حسرت می خوریم، قربانی هستیم و هر اندازه خود را انکار کنیم ضربه پذیری و بیماری از حسرت های گذشته و آینده در جسم و جان مان بیشتر لانه می کند. زندگی سراسر حسرت و پشیمانی را ترک کردن نیازمند اراده ای انسانی است. به جرأت می توان گفت حسد، حسرت و رنجش ها غل و زنجیرهای روح انسان هستند و آرامش عظیم روحی در سایه داشتن ذهن آرام، پذیرنده، امید و امکان تغییر است.

**آیا برخی از زنان در نتیجه چشم و همچشمی، حسرت زندگی دیگران را می خورند، باعث ایجاد ناملایمتی هایی در زندگی خانوادگی می شوند؟

**در بطن بیشتر حسرت ورزان روح پلیدی که همانا خود کم بینی است نهفته است. حسرت خوردن از آنچه دیگران دارند و من ندارم در محیط خانوادگی خشم و آزردگی و ناامنی ایجاد می کندو همین مناظرات خانواده و در نتیجه بحث ها و گفت و گوهای بی حاصل عوارض جبران ناپذیری به جا می گذارند بدین ترتیب که گاهی افراد در رقابت ناسالم با دیگران بدون پیش بینی پذیری دست به خطر می زنند، ریسک می کنند و لطمات جبران ناپذیری به اعضای خانواده می زنند. مثلاً فردی را در نظر بگیرید که برای پاسخگویی به حسرت و رقابت طلبی های همسرش دست به معاملات نادرستی مانند نزول و ربا می زند.

**این نوع حسرت ها و مقایسه های بی امان از یک سو آسیب های جدی به آینده فرزندان و خانواده وارد می کند و از سوی دیگر مشاجرات مکرر، کشمکش ها و قهر و آشتی ها روابط را به جایی می رساند که به مویی بند می شوند و هر لحظه امکان گسسته شدن و جدایی را ایجاد می کنند. در واقع کنش و واکنش ها سلسله وار عمل کرده و همه جنبه های زندگی را تحت الشعاع منفی خودش قرار می دهد.

**به این ترتیب این گونه افراد دکمه کنترل احساس و ناایمنی را به دست دیگران می دهند طوری که پیشرفت و تلاش دیگران را تحمل نمی کنند و این مسأله منجر به ایجاد بیماری های خطرناک و مهلک از قبیل ناراحتی های قلبی و عروقی، سرطان و... می شود. همچنین درگیر شدن های متعدد در خانواده آرامش زندگی را از بین می برد.

**افرادی که در جریان رقابت و حسادت با دیگران حرکت می کنند در مسیر زندگی ممکن است از افراد ناباب دنباله روی کنند. آنان به افرادی بی اراده و کم جرأت مبدل می شوند و برای رسیدن به دیگران و جبران حسرت های زندگی تمام نیروهای حقیقی وجودشان را تحلیل می برند و نابود می کنند و گاهی ممکن است دست به اعمال و رفتاری بزنند که واقعاً توان آن را ندارند و همین رفتارها باعث می شود حسرت ورزان از درون خود را عصبانی ببینند./آفتاب

زنده نگه داشتن یاد شهدا کمتر از شهادت نیست

کتاب همنشینان مهتاب مروری بر زندگینامه ،وصیت نامه وخاطرات سرداران و110شهید سادات میرسالاری    مجوز چاپ گرفت  و بزودی منتشر می شود