جماران نوشت: حجت الاسلام سید حسن خمینی در دیدار با جمعی از میهمانان خارجی شرکت کننده در بیست و نهمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی که در حرم مطهر امام خمینی حضور یافته بودند، با اشاره به این سخن امام بزرگوار که علت حدوث انقلاب، علت بقای آن نیز خواهد بود، اظهار داشت: امام «اتکال به خدا» و «وحدت کلمه» را عامل پیروزی انقلاب می دانستند و امروزهمین علل باعث بقای انقلاب شده است. همانگونه که شیخ جعفر کاشف الغطاء معتقد بود «اسلام بر توحید کلمه و کلمه استوار است»؛ لذا ضمن باور به خداوند باید دست در دست هم باشیم.

سید حسن خمینی با بیان اینکه هرکس در هر جایی تیغ بر دارد و جامعه را چندپاره کند وحدت را از بین برده است، تصریح کرد: این واقعیت شیعه و سنی نمی شناسد و رهبر معظم انقلاب نیز در این زمینه تعابیر روشنگرانه ای دارند. باید بدانیم چند پارگی جامعه عمدتا مربوط به کج فهمی در فهم مسائل ساده گروهی است.

وی گفت: وقتی عنان تفکر در اختیار یک جریان تندرو قرار گیرد، همین چند پارگی که امروز شاهد آن هستیم رخ می دهد و بنابراین راهی جز این نیست که عقلا سکاندار اندیشه شوند و گروهها و افکار تکفیری و الحادی را طرد کنند.
یادگار امام ادامه داد: در چنین فضایی شاهد هستیم که یک جریان را به محض اینکه کسی با او هم عقیده نیست یا در کوچک ترین نقطه اختلاف نظر دارد، طرد کرده و از دایره دین داری، اسلام و انقلاب بیرون می برد و نتیجه آن جامعه چند پاره اسلامی خواهد بود که امروز شاهد آن هستیم.
سید حسن خمینی یادآور شد: امروز در هر نقطه جهان اسلام مسلمانان در مقابل یکدیگر می جنگندند و در نتیجه این فجایع، خانواده های فراوانی از هم پاشیده شده و گروههای فراوانی مجبور به مهاجرت می شوند.
وی با بیان اینکه  مشکل رژیم صهیونیستی در اذهان کمرنگ شده است و حتی در ذهن برخی، دیگر مشکل محسوب نمی شودتاکید کرد: روزی قرار بود همه با کمک هم این غده سرطانی را از بین ببریم، اما امروز همه به دعوا با یکدیگر مشغول شده ایم.
سید حسن خمینی با تأکید بر اینکه امروز در جهان اسلام هیچ راهی جز به میدان آمدن عقلای طوایف و پرداخت هزینه در راه بیان عقیده درست وجود ندارد، تصریح کرد: عقلا نباید از تکفیری ها و تندروها بترسند، گرچه بیان حرف حق هزینه دارد و سیدالشهداء(ع) مظهر پرداخت این هزینه است.

یادگار امام خطاب به شرکت کنندگان در بیست و نهمین کنفرانس وحدت اسلامی تأکید کرد: در این جلسات باید از تعارف عبور کنیم زیرا جامعه اسلامی امروز گرفتار وضعیت بدی شده است  باید تعصبات کورکورانه را کنار گذاشته و اجازه ندهیم اندیشه و رفتار ما گرفتار آسیب شود.

وی با بیان اینکه این ایرادات متوجه تمام طرف هاست، ادامه داد: قرار نیست کسی دیگری را به اتهام افکارش محاکمه کند بلکه می خواهیم با یکدیگر هم فکری کرده و راه حل پیدا کنیم؛ زیرا من فکر می کنم صد سال دیگر فرزندان ما اگر تاریخ این دوره را بخوانند به خاطر عدم حل این مشکلات منتقد ما خواهند بود.

وی یادآور شد: در پی پیروزی انقلاب اسلامی ایران رژیم صهیونیستی  مجبور شد اطراف خود را دیوارکشی کند تا از دورن فرونپاشد، زیرا در آن زمان همه با هم یکی شدیم و نگفتیم چون حماس سنی است ما شیعیان از او حمایت نمی کنیم یا عده ای دیگر نگفتند از اسد به خاطر شیعه بودن حمایت نمی کنیم؛ اما در سال های بعدی شیطان بزرگ خارجی و شیطان بزرگتر یعنی نفس مان که دو دشمن ما هستند، بر ما غلبه کرد و وضع فعلی پدید آمد.

سید حسن خمینی همچنین با اشاره به ایام میلاد با سعادت نبی مکرم اسلام(ص)، بر ضرورت توجه به خصلت «نرم خویی» پیامبر(ص) که در قرآن به آن اشاره شده است، تأکید کرد و یادآور شد: اگر غلیط القلب باشیم جامعه دور ما جمع نمی شود، لذا راه حل عطوفت و مهربانی است؛ همانگونه که پیامبر(ص)به سبب لطف و محبت و عطوفت وارد دل های مردم شد و هرچه دشمنان ایشان را آزار و اذیت کردند، پیامبر(ص) محبت کرد و آنان را بخشید. وی با اشاره به بخشش کفار مکه توسط پیامبر(ص) هنگام ورود به این شهر گفت: پیامبر با شمسشیر جلو نرفت و از دلهای مردم وارد شد و ما راهی جز پیمودن مسیر ایشان نداریم.

معنای لغوی شیعه و تشیع
شیعه، در لغت به معنای پیرو، طرفدار و گروهی است که بر امری یک سخن شوند و همچنین بر گروه‏ىاران اطلاق می شود.(1)
ریشه کلمه شیعه، از مشایعت و به معنای مطاوعه و پیروی کردن است. واژه شیعه اگر تنها و بدون آمدن قیدی به دنبال آن به کار رود، برافرادی اطلاق می شود که دوستدار اهل بیت (ع) بوده و به امامت آنان اعتقاد دارند. معنای لغوی این واژه در دو سوره مبارک قرآن نیز آمده است. یکی در قصه‏ى موسی (ع) و فرعون در سوره‏ى قصص آیه‏ى پانزده که می فرماید وقتی موسی (ع) در هنگام بی خبری مردم به شهر درآمد «فوجد فیها رجلین یقتتلان هذا من شیعته‏ى و هذا من عدوه‏ى » ؛دیگری در سوره‏ى صافات آیه‏ى 83 که درباره پیروی حضرت ابراهیم (ع ) از حمضرت نوح (ع ) می فرماید : « وان شیعته‏ى لابراهیم »
تشیع نیز در لغت به معنای ادعای پیروی کردن است، چنانکه وقتی گفته می شود «تشیع الرجل» به معنای این است که این فرد ادعای شیعه بودن دارد، البته به مذهب شیعه نیز « تشیع» اطلاق می شود. (2)
در زبان عرب، واژه‏ى «شیعه» را بر حزب نیز به کار می برند. از این رو، شیعه علی (ع) در مقابل شیعه معاویه قرار می گیرد. (3)

الف) ولایت و امامت تداوم نبوت

مسأله امامت، از مهم ترین و اصیل ترین مباحث زیربنایی عقیدتی و از مفاهیم کلیدی سیاسی در میان فرقه های اسلامی، در دوره های مختلف تاریخی بوده است.
در نظر امامیه، امامت از اصول مذهب تشیع،(23) و بر پایه نظریه اهل سنت، از فروع دین است.(24) متکلمان شیعی، امامت را ریاستی دینی و دنیایی می دانند (25) که در باطن، نوعی ولایت بر انسان و اعمال او دارد و در ظاهر انسان را هدایت و تا مقصد همراهی می کند.(26)
شیعه، امامت را لطف خداوند به بندگان خود می داند. چنانکه خواجه نصیر طوسی گفته است: «الامام لطف».(27) این بدین معناست که امامت، نظیر نبوت، از مسائلی است که از اختیارات انسان بیرون است و باید از راه وحی و تعیین الهی صورت پذیرد، با این تفاوت که نبی به طور مستقیم از سوی خدا تعیین می شود و امام به واسطه‏ى پیامبر از سوی خدا تعیین می گردد.(28)
شیعه، اصل امامت را معرف مذهب می شمارد و آن را در حوزه ایمانیات قرار می دهد؛ یعنی اگر از جنبه معنوی بنگریم، از آن نظر که امام- به اصطلاح احادیث - «حجت خدا» و « خلیفة الله» است و رابطه معنوی میان هر فرد مسلمان و انسان کامل درهر زمان ضروری است، امامت جزیی از مسائل ایمانی خواهد بود. (29)
بحث امامت در بین فرقه های اسلامی سابقه بسیار طولانی دارد، به طوری که این مسأله حتی قبل از به وجود آمدن این فرقه ها و از دوره نبوت (ص) مطرح بوده است؛ چنانکه انصار در بیعت عقبه با پیامبر (ص) بر این اساس بیعت کردند که در هر شرایطی از آن حضرت اطاعت کنند و در مسأله جانشینی با او به نزاع برنخیزند: « و لا تنازع امر اهله » (30) نیز هنگامی که قبیله بنی عامر نزد پیامبر (ص) آمدند و گفتند: مسلمان می شویم و شما را یاری می دهیم، به شرط آنکه پس از شما، جانشینی از آن ما باشد، ایشان فرمود: «ان الامر الی الله یضعه حیث یشاء»؛ این امر به دست خداست هر که را خواست انتخاب می کند». (31)

ب) عصمت

عصمت در لغت به معنای کفّ نفس و بازداشتن آن است؛ چنانکه از آیه «لا عاصم الیوم من أمر الله» (32) چنین برمی آید. موضوع عصمت همواره محل اختلاف فرق و مذاهب اسلامی بوده و هست.
متکلمان شیعه، عصمت را نیروی ربانی و خدایی دانسته اند که دارنده‏ى آن را از ارتکاب لغزشها، گمراهی ها، خطاهای عمدی و سهوی – در عین قدرت ارتکاب – بازمی دارد. (33) آنان آیات و احادیث ذیل را گواه عصمت اهل بیت (ع) می دانند:
1. آیه تطهیر، این آیه در شأن رسول خدا (ص) و اهل بیت او، یعنی امام علی، حضرت فاطمه زهرا، امام حسن و امام حسین - علیهم السلام- نازل شده و بر عصمت آنان دلالت دارد؛ (34) چنانکه علی (ع) می فرمود: اهل بیت در کتاب خدا ما هستیم؛ (35) کافر ما را دوست ندارد و مؤمن کینه ما را به دل نمی گیرد. (36)
2.آیه اولوالامر، این آیه نیز- چنانکه ذکر آن می آید – بر اطاعت بی قید و شرط از اولو الامر دلالت دارد؛ چنانکه امام علی (ع) فرمود: همانا خداوند بدان جهت به اطاعت صاحبان امر فرمان داد که آنان معصوم و پاکیزه هستند و هیچ گاه به گناه امر نمی کنند. (37)
3. حدیث ثقلین (38)، انی تارک فیکم الثقلین ما ان تمسکتم بهما لن تذلوا، کتاب الله و عترتی اهل بیتی، فانه قد نبأنی اللطیف الخبیر، انهما لن یتفرقا حتی یردا علی الحوض...
رسول خدا (ص) در حدیث ثقلین اهل بیت خود را هم پایه و در کنار، قرآن کریم قرار داده است.
4. حدیث سفینه (38)، ان مثل اهل بیتی فیکم کمثل سفینة نوح من رکبها نجا و من تخلف عنها غرق
افزون بر این زندگانی پاک و بی آلایش اهل بیت (ع) که مورد تأیید همگان است دلیلی بر این مدعاست.

ج) علم امام

بر اساس احادیث متواتر، اهل بیت عصمت و طهارت، یعنی پیشوایان دوازده گانه شیعه، داناترین مردم به امر الهی اند. حفظ دین، اصلاح امور مردم و هدایت آنها به سوی حق، از مهم ترین شئون امام است که این امر بدون علم و آگاهی کامل از دین ممکن نیست. از این رو، خداوند فرمود: آنکه خلق را به راه هدایت و طریق سعادت رهبری می کند، سزوار پیروی است(یونس، 35) (39) در روایات نیز آمده است که اگر امام عالم نباشد، ممکن است شرایع و احکام الهی را تغییر دهد(40). بنابراین، علم به قرآن، با همه مراتب آن نزد آنان است و همین علم، آنها را به پیامدهای اعمال آگاه می کند و مانع گمراهی و سبب عصمت آنان است. البته این علم غیر اکتسابی بوده و سرچشمه آن فضل خداوند است؛ چنانکه در آیه 113 سوره ‏یوسف، فضل الهی به این نوع از علم تفسیر شده است (41) و حدیث امام صادق (ع) که فرمود: به خدا سوگند علم تمام کتابت نزد ماست (42)، نیز گواه بر آن است.

د ) سابقه

پیشی گرفتن در اسلام، به لحاظ جایگاه ویژه ای که در بین مسلمانان داشته است، مورد توجه تاریخ نگاران و متکلمان قرار گرفته و به صورت یک مفهوم سیاسی درآمده است، به طوری که خلفای اولیه برای بیان مشروعیت سیاسی خود بدان استناد کرده و چنانکه ذکر خواهد شد، اهل سقیفه نیز آن را مهم ترین دلیل انتخاب ابوبکر دانستند. این در حالی است که سبقت علی (ع) در اسلام و مجاهداتش در راه دین، با صحابه دیگر قابل مقایسه نیست چنانکه روایات فراوان شیعه و سنی او را به عنوان اولین مسلمان یاد کرده و سابقه او را مورد تأیید قرار داده اند. (43)

ه) قرابت

از آنجا که امام و جانشین پیامبر(ص) باید تحت نظارت مستقیم پیامبر(ص) و در پرتو آیین الهی تربیت شود، خداوند جانشینان پیامبر را ازبین نزدیکان و خویشاوندان او برگزید. البته انتخاب جانشین از خویشاوندان، در میان انبیای گذشته نیز وجود داشته که آیات حدید، 26؛ انعام، 84 و بقره، 124 بدان تصریح دارد؛ با توجه به این زمینه ها، در ذهن مسلمانان نیز قرابت جایگاه خاصی داشته است. بر این اساس، از دلایل مهمی که قریش برای امامت خود در اجتماع سقیفه بنی ساعده مطرح کردند، قرابت با رسول خدا (ص) بود. هنگامی که انصار به فضیلتهای خود استدلال کردند، ابوبکر گفت: عرب هرگز راضی نمی شود که مردی غیر از نزدیکان رسول خدا (ص) حکومت کند؛ ما خویشاوند و عشیره او هستیم، بدین جهت کسی را یارای معارضه با ما نیست (44). حضرت علی (ع) وقتی استدلال مهاجران را شنید، فرمود: با استدلال به انتسابشان به شجره پیامبر (ص)، ثمره و میوه را ضایع کردند.(45) حضرت در مقام بحث با قریش که امامت را با توجه به قرابت با رسول (ص) به دست آوردند، می فرمود: اقربای حضرت اهل بیت (ع) هستند، نه قریش. از این رو، هنگامی که مردی از قبیله بنی اسد از حضرت پرسید: چگونه شما را از این مقام بازداشتند، در حالی که بدان سزوار بودید؟ فرمود: أما الاستبداد علینا بهذا القمام و نحن الأعلون نسبا(46) ؛ پس بدان که خودسرانه خلافت را عهده دار شدند و ما را که نسبمان برتر و پیوندمان با رسول خدا (ص) استوارتر است، به حساب نیاوردند.

و) وصایت و وراثت

سیره و سنت پیامبران الهی برای ادامه راهشان، انتخاب وصی برای خویش بوده است. (47)
وصی، جانشین کسی است که او را انتخاب کرده تا پس از مرگ کارهای مربوط بدو را انجام دهد. وصایت که اسم مصدر است، نزد متکلمان شیعه همواره وصیت پیامبر (ص) به هنگام بیعت مردم با حضرت علی(ع) را در ذهن متبادر می سازد. بنابراین این مسأله قبل از اصل امامت مطرح بوده است. بعد از سقیفه، کلمه وصی مکرر به کار رفته است. از آن شمار می توان به زور بیعت با علی (ع) (48)، و هنگام جنگهای جمل (49)، صفین، نهروان،(50) و نیز سخنان امام حسن (ع) (51) اشاره کرد.
در این میان حدیث لکل نبی وصی و وارث و ان علیا وصیی و وارثی (52) به حدیث وصایت معروف است. پیامبر اکرم (ص) در این حدیث، علی (ع) را به طور مطلق وصی خود معرفی کرده است؛ یعنی او مجاز است در تمام اختیاراتی که پیامبر (ص) داشته، تصرف نماید و این همان معنای خلافت است. پس از رحلت رسول خدا (ص)، کلمه وصی یکی از القاب مشهور امام علی (ع) شد.(53)
ابوذر در زمان عثمان در مسجد رسول خدا (ص) می نشست و حدیث وصایت را برای مردم بازخوانی می کرد.(54)
علی (ع) نیز درباره وراثت و وصایت اهل بیت (ع) فرمود: وصیت و وراثت رسول خدا (ص) در بین اهل بیت (ع) است.(55) چنانکه به هنگام بیعت گرفتن از ایشان نیز مکرر می فرمود: من وصی پیامبرم. (56)

ز) نص و تنصیص

بر اساس عقیده‏ى شیعه، امام باید از طرف خدا انتخاب شود و به منظور ابلاغ به مردم، به پیامبر معرفی گردد. از این امر به نص یا تنصیص [تعیین] تعبیر می شود. شیعه، وصایت و نص را ملاک تعیین امام می داند و منکر اصل شورا و بیعت در تعیین امام است. در حالی که اهل سنت، شورا و بیعت را، دو ملاک تعیین امام می داند و منکر وصایت و نص پیامبر(ص) بر امامت و جانشینی پس از او هستند. روایاتی که بر انتصاب و تنصیصی بودن امامت و ولایت اهل بیت (ع) دلالت می کنند، بسیارند.(57)

آستان امامزاده سید جمال الدین(علیه السلام) در شهرستان تبریز و در محل قدیمی قبرستان کهنه در محله راسته کوچه (خیابان شهید مطهری فعلی) قرار دارد. بنای امامزاده سید جمال در بافت قدمی شهر واقع شده و با نام هایی همچون «امامزاده موسی»، «امامزاده کهنه» و «امامزاده» راسته کوچه نیز شناخته می شد.