عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
رسول خدا (ص) به شخصی می فرماید : سفارش می کنم هرگاه خواستی کاری انجام دهی به سرانجام آن بیندیش اگر مایه رشد بود آن را انجام بده و اگر مایه فساد و تباهی بود آن را رها کن .
همچنین آن حضرت می فرماید خدای متعال دوست دارد هر یک از شما وقتی کاری می کند آن را محکم و استوار سازد .
امیرالمومنین علی (ع) نیز می فرماید : استواری زندگی به برنامه ریزی نیکو و نتیجه آن دور اندیشی نیکو است .
امام صادق (ع) می فرماید : سه چیز فرد را از دستیابی به مقامات عالی باز می دارد ، کوتاهی همت، کم تدبیری و ناتوانی در اندیشه.*
سبک زندگی در سعادت و شقاوت :
آبادانی دنیا و آخرت ما در گرو اقتدا به پیامبر اکرم (ص) است یکی از علل این نیازمندی جامعیت پیامبر اکرم (ص) است سیره اخلاقی ایشان و شخصیت پیامبر مانند دین اسلام جامع و همه جانبه است و در واقع وقتی از جامعیت اسلام سخن می گوییم این نگاه جامع راه هم می توانیم در زندگی پیامبر اکرم (ص) ببینیم ، پیامبر اکرم در مسایل شخصی اهل نرمش و مدارا بودند، ولی در مسایل اصولی صلابت ویژه ای داشتند ، هم مرد جنگ بودند و هم مرد معنویت ، هم مرد عبادت و پارسایی هم مرد سیاسیت ، از افراط و تفریط دور بودند و در عین اینکه مردم را از شکم پرستی دور می کردند ، اجازه نمی دادند راه راهبان را در پیش بگیرند .
بوی خوش ، نماز و شب زنده داری ، لذت حلال ، تواضع و سادگی را دوست داشتند و تکبر ، شرک ، اشرافی گری و تملق و چاپلوسی را دشمن می شمردند . اینجاست که انسان می تواند با اقتدا به پیامبر اکرم (ص) زندگی زیبایی را برای خود ترسیم کند و سعادت دنیا و آخرت را کسب کند و از شقاوت و بد بختی و نکبتی که با دوری از زندگی سبک اسلامی دارد نجات پیدا کند .پیامبر در عین سادگی ، طرفدار فقر نبودند مال و ثروت را از راه مشروع لازم می دانستند و نیز بر صرف مال و ثروت از راه مشروع تأکید داشتند .
*کار و انضباط کاری در سبک زندگی :
اسلام با تأکید بر تضمین روزی بندگان از سوی خدای متعال سعی و تلاش را توصیه کرده و در قرآن می فرماید : و ان لیس للانسان الاما سعی : انسان جز محصول کوشش خویش مالک چیزی نیست – در بسیاری از روایات از کار و تلاش برای روزی حلال به عبادت برتر تعبیر شده است – امام علی علی (ع) آن را از سحر خیزی در راه خدا کمتر ندانسته و امام رضا (ع) نیز اجرش را بیش از جهاد در راه خدا دانسته ، جوهر وجود آدمی با تلاش و کار جلوه گر می شود اسلام از انسان می خواهد که در آبادانی و عمران زمین همت کند و به عنوان عضوی از جامعه برای زندگی خوب و آبرومند نقش ایفا کند و سهمی در سازندگی و تولید جامعه داشته باشد و کسی در تولید و سازندگی سهمی داشته باشد . طبیعتا به یک درآمد مشروعی هم می رسد . از این رو امروزه کار ، نقش مهمی در سبک زندگی و عقل معاش ایفاء می کند .
مرحوم شیخ حر عاملی در ضمن روایتی ( وسایل شیعه جلد 17 صفحه 27 نقل می کند زمانی که آیه (یتق الله یجعل له مخرجا و یزرقه من حیث لایحسب ) نازل شد – عده ای از اصحاب پیامبر کا وکسب خود را تعطیل کردند و به عبادت رو آوردند و گفتند خدا طبق وعده خود روزی ما را می رساند پیامبر اکرم (ص) وقتی این جریان را شنید همه را فرا خواندند و فرمودند : کسی که چنین کند دعای او مستجاب نمی شود و مشمول رحمت خدا نیست – به دنبال کار و روزی حلال بروید – لذا اسلام نقش کار را در چارچوب توسعه زندگی فردی و اجتماعی جامعه تأکید دارد و هر فعالیت مفیدی را محترم می شمارد .
پیامبر اکرم (ص) دست کارگر را می بوسند و می فرمایند این دستی است که هرگز آتش به او نمی رسد – این نگاه زیبا پیامبر (ص) به کار است – در حدیث دیگر از پیامبر اعظم (ص) نقل شده است عبادت هفتاد جزء دارد که بهترین آن کسب حلال است – و این نگاه پیامبر نسبت به کار و تلاش است و می تواند برای جوانان ما الهام بخش باشد – نقل است جوانی نزد پیامبر (ص) آمد در حالی که از اول صبح تا به شب مشغول کار و سازندگی بود و اطرافیان پیامبر (ص) به کنایه گفتند : این جوان اگر نیروی خودش را در جهت عبادت خدا بکار می برد شایسته مدح و ستایش بود و خواستند به گونه ای آن جوان را ندامت کنند پیامبر (ص) فرمودند : این سخن را نگویید اگر این جوان برای معاش خود کار می کند تا در زندگی محتاج دیگران و مردم نباشد با این عمل در راه خداقدم برداشته است .
یکی از موارد بسیار مهم در سبک زندگی اسلامی انظباط کاری است ، یعنی انسان در حوزه کاری خودش باید از انظباط و وجدان کاری برخوردار باشد و هر کاری را با استحکام و درستی انجام دهد .
از دیگر نکات در سبک زندگی باید توجه داشت : پرهیز از بطالت و بیکاری است که پیامبر اکرم (ص) به شدت از تنبلی و بیکاری متنفر بودند و فرمودند : خدایا از تنبلی و بیکاری به تو پناه می برم .
پیامبر فرمودند : خداوند جوان بیکار و کاهل را دوست ندارد ، در جامع الخبار صفحه290 آمده است روزی پیامبر یکی از یاران خود را دیدند و پرسیدند شغلت چیست ؟ گفت بیکارم ، حضرت فرمود سقط من عینی ،از چشم من افتاد . لذا انسان در کار و تولید باید نقش مؤثری را ایفا کند .
*مصرف در سبک زندگی :
اگر فردی بین درآمد و مصرفش توازن ایجاد کند در زندگی تنگ دست نمی شود- ولخرجی نمی کند با حساب خرج می کند از قیمت ها با خبر می شود به راحتی فریب نمی خورد ، عقل معاش یعنی توانایی مصرف معقول ، لذا اگر توانایی کسب درآمد و توانایی مصرف معقول در کنار هم قرار بگیرند همان عقل معاش است یعنی تقدیر معیشت و رعایت عقل معاش بخشی از کمال انسان تلقی شده است .
نکته مهمی در فرمایشات مقام معظم رهبری در بجنورد در خصوص سبک زندگی وجود داشته است که فرمودند اساس تمدن بر مصرف گرایی است غرب درصدد است با تولیدات متنوع ، بر مصرف گرایی بی اندازه تأکید کند گسترش مصرف گرایی زمینه ساز لغزش ها و فخر فروشی ها و تباهی و ناهنجاری ها است و عملا همه در یک مسابقه باطل قرار می گیرند در حالیکه پیامبر اکرم (ص) در میانه روی و اعتدال در مصرف تأکید داشتند و تقدیر معیشت را در کنار تفقه در دین قرار دادند و مصرف درست در زندگی را محصول یک برنامه ریزی دقیق عنوان فرمودند :عقل معاش با مصرف گرایی و لوکس گرایی هرگز تناسب ندارد و کسی که می خواهد به زندگی پیامبر اکرم اقتدا کند نباید در زندگی او مصرف گرایی و تجمل پرستی وجود داشته باشد . در سبک زندگی پیامبر (ص) باید مصرف با حفظ کرامت انسانی و حفظ عزت جامعه انسانی برقرار باشد – اگر مصرف گرایی تناسب با درآمد نداشته باشد یقینا با سعادت فرد در تضاد خواهد بود در حالیکه در اسلام دست دراز کردن نزد دیگری موجب خواری انسان است – اگر کسی درآمدی نداشته باشد برای نوکردن زندگی مجبور به قرض می شود و این لوکس گرایی همراه با بدهی ها و قرض های متعدد با عزت انسان تناسب ندارد .پیامبر (ص) فرمودند هیچ کسی با میانه روی گرفتار فقر نمی شود .
* جایگاه اعتقاد به رازق بودن خدا در سبک زندگی :
رزق به معنای عطا و بخشش مستمر است و از آنجا که بخشنده تمام مواهب در حقیقت خدا است و رازق به معنای حقیقی تنها بر او اطلاق می شود و اگر این کلمه در غیر مورد او بکار رود ، بدون شک جنبه مجازی دارد .
نکته مهم این است که آیات و روایات مربوط به معین بودن روزی در واقع ترمزی است روی افکار مردم حریص و دنیا پرست که برای تأمین زندگی به هر دری میزنند و هر ظلم و جنایتی را مرتکب می شوند به گمان اینکه اگر چنین نکنند زندگیشان تأمین نمی شود . آیات قرآن و روایات به این گونه افراد هشدار می دهد که بیهوده دست و پانکنند و از طریق نا معقول و نا مشروع برای تهیه روزی تلاش ننمایند همین اندازه که آنها در طریق مشروع گام بگذارند و تلاش و کوشش کنند مطمئن باشند خداوند از این راه همه نیازمندیها آنها را تأمین می کند .
*نتیجه :
سبک زندگی با روش جدید یک مفهوم و وارداتی و عبارت غربی است ، سبک زندگی با تلقی جدید از آن خدمت کوتاهی در غرب دارد در حالیکه مفاهیم حیات در قرآن مبین قدمت زیاد اوست . در حالیکه مفهوم سبک زندگی ، ابعاد مختلفی از زندگی انسان را شامل می شود ، نوع توزیع وقت روزانه در زندگی ، نوع رابطه اجتماعی در حوزه های مختلف ، الگو مصرف ، خوراک ، پوشاک ، مسکن ، نوع هزینه و ... را شامل می شود . آنچه اسلام بر سبک زندگی کردن در تمامی ابعاد است ، اگر انسانها زندگی خود را بر سبک روش انبیاء و اولیاء الهی قرار دهند زندگی آنها با سبک خدایی معنا پیدا می کند و لاغیر .
منابع :
1- قرآن مجید
2- سنن النبی ( علامه طباطبایی)
3- تفسیر نمونه ( آیت الله مکارم شیرازی)
4- مفاتیح الحیات ( آیت الله جوادی آملی)
5- هفته نامه افق حوزه ( اسفندماه 91)
